خودکفایی تأمین آلومینا هدف کشور های حوزه خلیج فارس

اعضای شورای همکاری کشورهای عربی خلیج فارس، از مهم‌ترین مناطق فعال در صنعت آلومینیوم به‌شمار می‌روند. این منطقه با تولید حدود ۹ درصد آلومینیوم اولیه کل دنیا، یکی از قطب‌های این صنعت محسوب می‌شود. این منطقه متشکل از ۶ کشوری عربی است، که از این میان، ۵ کشور در حوزه تولید آلومینیوم از منابع معدنی فعالیت می‌کنند. امارت متحده عربی، در سال ۲۰۱۵ با تولید سالانه بیش از ۲.۳ میلیون تن آلومینیوم اولیه، بعد از چین، روسیه و کانادا رتبه چهارم در جهان را از آن خود کرد.

نکته حائز توجه در صنعت آلومینیوم بین کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس، دسترسی به منابع انرژی فسیلی عظیم نسبت به سایر کشورهاست، به‌طوری‌که هزینه‌های تأمین انرژی الکتریکی مورد نیاز برای احیاء و تولید آلومینیوم اولیه در کشورهای مذکور را نسبت به سایر کشورها کمتر کرده است. گرچه نیروگاه‌های حرارتی استفاده‌کننده از منابع انرژی فسیلی (خصوصا گاز طبیعی)  از لحاظ بازدهی در رتبه دوم انواع نیروگاه‌ها قرار می‌گیرند (نیروگاه‌های برقابی بیشترین بازدهی را داشته و پس از آن نیروگاه‌های گازی سیکل ترکیبی در جایگاه دوم قرار دارند)، ولی دسترسی وافر به منبع انرژی مورد نظر، یعنی گاز طبیعی و در عین حال هزینه‌های بسیار پایین تأمین آن نسبت به سایر کشورها، در کاهش هزینه‌های مربوط به تأمین انرژی کمک شایانی به فعالان حوزه تولید آلومینیوم اولیه در این منطقه کرده است.

با وجود اینکه هزینه‌های نسبتا کمتر تأمین انرژی در منطقه حوزه خلیج فارس، سبب رشد چشم‌گیر صنعت آلومینیوم اولیه در این منطقه شده است، ولی بسیاری از کشورهای این منطقه از نبود منابع معدنی غنی و اقتصادی از ماده معدنی آلومینیوم، یعنی بوکسیت، رنج می‌برند. در بین کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، تنها عربستان سعودی دارای ذخیره معدنی اقتصادی از بوکسیت است. این در حالی است که این منبع معدنی به تنهایی پاسخگوی تمامی نیاز عربستان نیست. از همین رو، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، نیاز خود به آلومینا (محصول پالایش شده بوکسیت) را از محل واردات تأمین می‌کنند. واردات آلومینای منطقه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ به‌طور متوسط سالانه ۲۷ درصد رشد داشته و در سال ۲۰۱۵ به حدود ۵.۴ میلیون تن رسیده است.

 
در بین کشورهای عربی خلیج فارس، تنها کشور عربستان سعودی به‌دلیل معدن بوکسیتی که دارد، دارای واحد پالایش بوکسیت و تولید آلومینا است. این واحد که با ظرفیت عظیم ۱.۸ میلیون تنی از آلومینا در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی شد، به‌دلیل محدودیت در استخراج بوکسیت از معدن عربستان با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت اسمی در حال فعالیت است. نکته حائز توجه، واردات آلومینا برای مازاد تقاضای عربستان است، در حالی که عمده ظرفیت پالایش بوکسیت و تولید آلومینا برای عربستان دست نخورده باقی مانده است. اما از آن‌جا که واحد پالایش بوکسیت در عربستان توسط جوینت ونچری از Alcoa و شرکت معادن عربستان تأسیس شده و آلومینای مازاد از شرکت Alcoa تأمین می‌شود، می‌توان به سیاست واردات آلومینا به جای بوکسیت در عربستان سعودی پی برد.

در کنار عربستان سعودی، امارات متحده عربی نیز به تازگی کلنگ احداث واحد پالایش بوکسیت را در کنار واحد تولید آلومینیوم اولیه امال بر زمین زده است. ظرفیت تولیدی در نظر گرفته شده برای این واحد در فاز اول ساخت حدود ۲ میلیون تن در سال است. بوکسیت مورد نیاز این واحد از گینه تأمین خواهد شد.

بدین ترتیب، آمارها حاکی از سوق تولیدکنندگان آلومینیوم به خودکفایی در پالایش بوکسیت و تأمین آلومینای مورد نیازشان است تا از این طریق بتوانند هزینه‌های تولید آلومینیوم اولیه را بیشتر کاهش دهند و رقابت‌پذیری برای دیگر رقبای صنعت آلومینیوم را دشوار کنند.