امیدواری‌ها به نقش‌آفرینی شرکت‌های اروپایی

به گزارش می متالز، اما واقعیت این است که روند کنونی اینستکس به این معنا نیست که اروپا هیچ نقشی در مقابله با جنگ اقتصادی دولت ترامپ علیه ایران نداشته است.
چهارشنبه گذشته 50 مقام رسمی دولت، سران تجارت و کارشناسان حقوقی و مالی در ششمین مجمع ایران - اروپا در بروکسل شرکت کردند. این مجمع مقامات وزارت خارجه فرانسه، آلمان، انگلیس، اتریش، استرالیا، بلژیک و نروژ و همچنین مدیران شرکت‌های بزرگ اروپایی را برای یک روز به منظور بحث فنی درخصوص تجارت و سرمایه‌گذاری میان ایران و اروپا گرد هم آورد. این نشست توسط سازمان بورس و بازار به ریاست غلامرضا انصاری، معاون وزیر امور خارجه ایران در امور اقتصادی برگزار شده بود.
حتی باوجود چالش‌های حاصل از تحمیل تحریم‌های امریکا، اروپا همچنان به ایفای نقش مهم خود در اقتصاد ایران ادامه می‌دهد. از زمان اعمال تحریم‌های ثانویه از یک سال پیش، اروپا ماهانه به طور متوسط 433 میلیون دلار قطعات، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل به ایران صادر کرده است. در حالی که ارزش کل تجارت در این کالاها به دلیل تحریم‌ها به نصف کاهش یافته است، اما همچنان از صفر فاصله دارد. کمپانی‌های اروپایی همچنان به تأمین کالاهای صنعتی که به عملکرد کارخانه‌های ایرانی کمک می‌کند، ادامه می‌دهند.
این تجارت برپایه خلاقیت شرکت‌های ایرانی برای یافتن زنجیره‌های عرضه و کانال‌های پرداختی جدید است. اما این همچنین گواهی است بر یک تعهد عمیق از سوی بسیاری از شرکت‌های اروپایی برای تداوم تجارت خود با ایران.
درست است که دولت‌های اروپایی طی یک سال گذشته برای حمایت اساسی از اقتصاد ایران شکست خورده‌اند، اما نباید نادیده بگیریم که بسیاری از شرکت‌های اروپایی حتی تحت فشارهای قابل توجه از سوی امریکا مصمم به حفظ و تداوم روابط تجاری خود با ایران هستند. آنقدرکه هفته گذشته، «یونیلور» که یک شرکت جهانی تولید کالاهای مصرفی است، اقدام به افتتاح یک خط جدید مونتاژ در کارخانه قزوین کرد.
تصوری غلط و رایج وجود دارد که کارزار تحریم‌های چندجانبه که از ماه مارس 2008 تا ژانویه 2016 اعمال شد و شامل مجازات‌های اتحادیه اروپا نیز می‌شد، ایران را به رویگرداندن از اروپا به سود چین واداشت. در حالی که تجارت ایران با چین در این دوره رشد چشمگیری داشته است (صادرات سالانه قطعات، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقلی چین به ایران از 2.9 میلیارد دلار در سال 2007 به  8 میلیارد دلار در سال 2015 افزایش یافته است) رشدی مشابه آنچه می‌توان در اکثر کشورهای صنعتی جهان نیز مشاهده کرد. از این گذشته، این دوره از تحریم‌ها با ظهور چین به عنوان صادرکننده کالاهای تولیدی عمده با ارزش بالا نیز مطابقت دارد.
حتی با وجود رشد چشمگیر صادرات چین، صادرات اروپا به ایران بلافاصله پس از برداشته شدن تحریم‌ها دوباره به روند قبل بازگشت. نسبت نسبی صادرات قطعات، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقلی چین نسبت به اروپا، از 58/2 در سال 2015 به 13/1 در سال گذشته سقوط کرده است. باوجود سلطه نوظهور چین، اروپا قادر بوده است بخش اعظمی از سهم واردات صنعتی ایران را از آن خود کند.
چرا اروپا نقش خود در اقتصاد ایران را بازیابی کرد؟ هنگامی که صنعت ایران آخرین مرحله اساسی نوسازی و مدرنیزاسیون خود را پشت سر می‌گذاشت، در اوایل دهه 2000، شرکت‌های اروپایی در سرمایه گذاری و انتقال فناوری به تهران پیشتاز شدند. حتی اکنون که تحریم‌ها به اوج خود رسیده است، تولیدکنندگان اروپایی همچنان به صادرات محصولات‌شان به ایران ادامه می‌دهند.
بنابراین حتی اگر ارزش کلی تجارت اروپا با ایران به دو صورت مطلق و نسبی سقوط کرده باشد، اروپا همچنان نقش حیاتی و اطمینان بخش خود را در آینده اقتصادی ایران حفظ می‌کند. هرچند که ممکن است تلاش‌های اروپا برای مقاومت در مقابل تحریم‌های ایالات متحده ناامید کننده باشد، اما نمی توانیم به سادگی روابط اقتصادی اروپا را کنار بگذاریم.
دولت ایران نیز باید اقدامات بیشتری برای کمک به شرکت‌های اروپایی که با وجود کاهش بوروکراسی هنوز در ایران فعالیت می‌کنند اتخاذ کند. بسیاری از این شرکت‌ها در تلاش هستند تا درآمدهای کسب شده در ایران را بازگردانند. دولت ایران باید انگیزه‌هایی برای تشویق سرمایه‌گذاری مجدد این سرمایه در ایران فراهم آورد. در این زمینه، ایران به کمپانی واحدی موسوم به اینستکس که در حقیقت متشکل از هزاران شرکت اروپایی کاندیدا برای تجارت دوجانبه و پشتیبانی از ایران در مقابل تحریم‌های امریکاست، وابسته نیست، اما تعهد این شرکت‌ها مهم‌ترین منبع خوشبینی برای تداوم روابط میان ایران و اروپا است.