رونق استخراج غیرقانونی ماسه در جهان

از جمله این مصالح ماسه است که در ساخت بتن کاربرد دارد و با افزایش ساخت‌وساز بیش از پیش استخراج می‌شود، نتیجه این اتفاق ویرانی گسترده محیط‌زیست است که به دنبال تهی شدن حاشیه رودخانه‌ها و آبراهه‌ها اتفاق می‌افتد. به گزارش می متالز به نقل از ماینینگ-فناوری تقاضا برای ماسه به دنبال رشد شهرنشینی بالا رفته است، به ویژه در چین و هند که هر چند این اتفاق به رونق بازار مواد معدنی از جمله ماسه انجامیده، اما در حاشیه این شکوفایی به استخراج غیرقانونی آن در سراسر جهان نیز دامن زده است، پدیده‌ای که کنترل چندانی بر آن نیست و به طور مستمر به تخریب آبراهه‌ها و سواحل و اکوسیستم آنها منجر می‌شود. اگر چه سطوح ماسه‌ای جهان بسیار فراوانند اما تنها انواع ویژه‌ای از آن در ساخت‌وساز کارآیی دارد، به عنوان نمونه ماسه‌های صحرایی برای ساخت‌وساز مناسب نیستند و به دلیل لبه‌های گرد و ساییده‌شده‌شان به عنوان سیلیکون نیز کارآیی ندارند، بنابراین این ماسه‌های بستر رودخانه‌ها و سواحل هستند که به غارت می‌روند. آنگونه که برنامه محیط‌زیست سازمان ملل برآورد می‌کند، ۸۵ درصد از همه فعالیت‌های معدنی در جهان مربوط به استخراج شن و ماسه است. از سال ۱۹۵۰ میلادی (۱۳۲۹ خورشیدی) تا به حال تعداد کسانی که در شهرها زندگی می‌کنند ۴برابر شده و به ۴ میلیارد نفر رسیده است؛ رقمی که نشان‌دهنده نیمی از جمعیت جهان است؛ برای احداث خانه برای این جمعیت رو به رشد نیاز به ماسه به منظور ساخت بتن است. ماسه در ساخت شیشه و برق هم استفاده می‌شود.

در سال گذشته میلادی چین آنقدر ماسه مصرف کرد که با آن حجم می‌توانست همه سطح وسیع‌ترین شهر جهان، نیویورک را با مساحت ۷۸۹ کیلومتر مربع با ماسه‌ای به عمق ۱ اینچ (حدود ۲/۵ سانتی‌متر) بپوشاند. در ایالات‌متحده امریکا نیز استخراج ماسه بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ خورشیدی) دو برابر شده است. ماسه در شکاف هیدرولیک (شکاف وابسته به نیرومحرکه آب) نیز استفاده می‌شود و همچنین به عنوان بخشی از ترکیبی که به داخل زمین برای استخراج گاز طبیعی موجود در آن پمپاژ می‌شود، کارآیی دارد. در سال گذشته ۸ میلیون تن ماسه در بخش استخراج امریکا استفاده شد و از جمله آن ماسه قهوه‌ای بود که ارزان‌تر و بیشتر است. حدود ۵۰ سال پیش نیز سنگاپور با خالی کردن ماسه به داخل آب‌هایش حجم کل زمین خود را حدود ۲۰ درصد افزایش داد و این ماسه را از جزایر حوالی سواحل اندونزی وارد کرد، دو مورد از جزایر این منطقه به قدری استخراج شده‌اند که حالا دیگر وجود ندارند. هر چند از آنجا که ماسه یک کامودیتی به نسبت ارزان است، واردات آن از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نیست. در هر حال استخراج ماسه آسیب‌های بسیاری برای محیط‌زیست و اکوسیستم دارد. بیشتر ماسه‌ها با بیرون کشیده شدن از بستر رودها و دریاها به‌دست می‌آیند؛ فعالیتی که حیات گیاهان و سایر موجودات زنده را تهدید می‌کند. استخراج ماسه در حاشیه رودخانه مسیر آن را تغییر می‌دهد یا در برخی موارد نبود ماسه به خشکی آن می‌انجامد. علاوه بر بستر رودخانه، پل‌ها و زیرساخت‌های اطراف هم از استخراج بی‌رویه ماسه‌ها آسیب دیده‌اند.

در سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰ خورشیدی) در پرتغال یک پل به دلیل استخراج ماسه اطراف آن و آسیبی که به فونداسیون آمده بود، فروپاشید و ۷۰ نفر کشته شدند. تخریب سواحل اما بیش از هر واقعیت دیگری زشتی استخراج ماسه را به رخ می‌کشد. استخراج ماسه پدیده فرسایش ساحلی را تشدید می‌کند و مشکلات بسیاری را باعث می‌شود که برآمده از بالا آمدن سطح آب دریا به دلیل نبودن ماسه در ساحل است. داستان تنها به آسیب‌های زیست‌محیطی ختم نمی‌شود، بلکه آسیب‌های اجتماعی هم هستند که ریشه در استخراج غیرقانونی ماسه دارند. در همین راستا در هند یک مافیای ماسه شکل گرفته و گروهی متشکل از کارگران و فروشندگان، با پرداخت رشوه به ناظران سالانه صدها میلیون تن ماسه از آبراهه‌های هند به‌دست می‌آورند. این مافیا به سادگی و بدون مجوز به کار خود ادامه می‌دهد. در هند ماسه در گروه مواد معدنی فرعی قرار دارد برخلاف کامودیتی‌هایی مانند الماس و زغال‌سنگ که در گروه مواد اصلی معدنی می‌گنجند، همچنین ماسه در هند تنها در پوشش قانون ایالتی قرار دارد نه قانون فدرال، بنابراین قانون مربوط به استخراج ماسه و نوع اجرای آن در ایالت‌های گوناگون متفاوت است و در برخی از ایالت‌ها سود حاصل از استخراج از میزان جریمه بیشتر است. و در نهایت هر چند ماسه به طور مستمر در طبیعت ایجاد و بازسازی می‌شود، اما سرعت ایجاد آن از سرعت استفاده انسان از آن بسیار بیشتر است و با این رویه معلوم نیست آسیب‌های برآمده از استخراج ماسه تا کجا می‌تواند ادامه داشته باشد؟