واکاوی بازار قراضه و الزامات جدید آن (۶)

دلیل این همه فراز و نشیب در اقتصاد و صنعت فولاد در چیست؟ چرا طی سالیان گذشته با انجام سعی و خطا در زمینه تصمیمات اقتصادی مهم، هزینه های هنگفت "فرصت از دست رفته" بر اقتصاد ملی تحمیل شده است. برخی از تصمیمات و سیاست گذاری های غلط اقتصادی و آثار زیانبارش بوضوح نمایان است پس دلیل ادامه و عدم اصلاح آن به چه عواملی وابسته است؟

فعالیت اقتصادی در بازار ها شامل یک پویش سه گانه است بر مبنای مطلوبیت، عقلانیت ‌و کارآمدی که محصول مدل توسعه اقتصادی است.
در پی جویی مدل اقتصادی جامعه ایران ابتدا باید به ۳ سوال اصلی جواب داد:
ارزش چگونه بوجود می آید؟ چگونه منتقل و مبادله می شود؟ چگونه توزیع می شود و به چه کسی تعلق می گیرد؟ پاسخ به این پرسش هاست که اساس یک مناقشه در زمینه مدل توسعه اقتصادی کشور شده است. مناقشه اولویت "عدالت" و "آزادی"،  که از ابتدای انقلاب باعث دو رویکرد متفاوت در مشی اقتصادی جامعه شده است. 
مدافعان عدالت مداری وجود نهادهای مبتنی بر بازار را با اصل کرامت انسانی در تضاد می بینند. اولویت آنها کارایی و رشد نیست بلکه توزیع عدالت است و قضاوت عمومی در مورد یک نظام اجتماعی عادلانه را عاملی در پذیرش از مداخله حکومت می دانند.
مدافعین آزادی مداری اما "توسعه اقتصادی" را در گروی توسعه آزادی می دانند و انسان آزاد و خردمند و مجهز به علم و دانش و پژوهش را کلید و راهبر توسعه اقتصادی دانسته و نقش دولت را نه بنگاه داری و توزیع، بلکه مراقبت از اجرا و توسعه  آزادی ها و هر نوع دخالت های محدود کننده و یا حمایتگرانه دولت را مخل توسعه ارزیابی می کنند. رقابت آزاد در این دیدگاه باعث ابتکار و نوآوری و در نتیجه بهبود کیفیت کالا و خدمات و کیفیت زندگی انسانها خواهد شد.
 
در این سه دهه صنعت و بازار فولاد و به تبع آن بازار قراضه توسط چه کسانی راهبری شد؟
احمدزاده، نعمت زاده، هاشمی طبا، نبوی، نژادحسینیان، جهانگیری، محرابیان، موسویانی، محلوجی، شریعتمداری و نیز افراد موثر دیگری که به لحاظ تفکرات و شیوه های اجرای کار در میانه همین مناقشه عدالت و آزادی، جای خواهند گرفت.

با توجه به شرایط حاضر بازار قراضه کارآمدی بازار سنتی، با توجه به رخدادهای جدید و فرصت ها و تحدیدها در شرایط فعلی دچار رخدادها و التهاباتی است که نیازمند شناسایی یک برنامه مطلوبیت و ریخت و قواره بندی جدید است. به نظر می رسد افت کارایی و کاستی های اساسی در رشد و توسعه صنعت فولاد و قراضه نیز ناشی از همین مناقشات در جریان است. 

اما، شخصا اعتقاد دارم که فرآیند کلی این تفاوت در دیدگاه ها به سوی همگرایی بوده و بسیاری از همین مدیران نامبرده و مدیران جدید نیز در سیر تحولات فکری و تجربی خسارت بار گذشته تغییر و تحول پیدا کرده اند و جریان عمومی مدیریتی جامعه نیز به ضرورت های پرداختن به مدل های موفق توسعه تن داده است.
ما نیز به عنوان فعالان این بازار وظیفه داریم تا به عوض پرداختن به حاشیه های کلامی و نظری با ارتقای سطح دانش علمی و فنی در صنف خود و تبادل نظر و گفتگو از امکانات موجود فضای مجازی استفاده کرده و با طرح نقطه نظرات خود راهکارهای اصلاحی خود را به اطلاع سایر همکاران و نیز مدیران و تصمیم گیران جامعه برسانیم. این نوع مشارکت همگانی و مدنی، خود از ابزارهای توسعه در جوامع مدرن است که ما هم به تمرین آن خواهیم پرداخت.
هدف ما نیز از انتشار این یادداشت ها در همین راستاست و قصد داریم در ادامه واکاوی بازار قراضه به راهکارهای اصلاحی و الزامات جدید آن نیز بپردازیم.