گزارش تفسیری مدیریت در شرکت‌های بیمه

به گزارش می متالز، استفاده‌کنندگان درون و برون سازمانی اعم از سهامداران، بستانکاران، رقبا و سایر اشخاص نیز می‌توانند با استفاده از تجزیه و تحلیل‌ اطلاعات مالی آن نسبت به بررسی وضعیت واحد تجاری مذکور آگاهی پیدا نمایند. تحلیل‌های مذکور در ایجاد تصورات موثر ذهنی مثبت و منفی در بین فعالان بازار سرمایه و ذینفعان نقش بسزایی داشته و تا پیش‌بینی عایدی سهام آن واحد اقتصادی در آینده منجر خواهد شد. هدف صورت­های مالی، ارائه اطلاعات در خصوص وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان ­های نقدی واحد تجاری است که برای تصمیم­گیری ­های اقتصادی طیف گسترده­ای از استفاده­ کنندگان مفید باشد. با این حال، صورت­ های مالی تمام اطلاعات مورد نیاز استفاده‌کنندگان را جهت اتخاذ تصمیمات اقتصادی فراهم نمی‌آورند، زیرا اطلاعات مندرج در این صورت‌ها عمدتاً بیانگر آثار مالی رویدادهای گذشته بوده و دربرگیرنده تحلیل‌های مدیریت از معیارهای غیرمالی عملکرد، چشم ­اندازها، ریسک‌ها و برنامه ­های راهبردی آتی نیست؛ از این رو تهیه گزارشی تحلیلی که به بررسی معیارهای عنوان شده بپردازد، بطور جدی احساس می‌شود.

با بررسی نظام گزارشگری مالی کشورهای پیشرو مانند آمریکا، انگلیس، مالزی و سایر کشورهای اتحادیه اروپا، گزارشی تحلیلی وجود دارد که همراه با صورت‌های مالی منتشر می‌شود؛ این گزارش‌ها شامل تمام معیارهای مورد نیاز استفاده‌کنندگان بوده و در دنیا با نام‌های متفاوتی شناخته می‌شود؛ در آمریکای مرکزی و شمالی و ترکیه «گزارش تحلیلی مدیریت» (۱) ، در انگلیس «گزارش بررسی وضعیت مالی و عملیاتی» (۲) و در سایر کشورهای اروپایی و مالزی «گزارش تفسیری مدیریت» (۳) ؛ البته محتوای تمامی این گزارشات یکسان بوده و شامل اطلاعات مفید و آینده‌نگر می‌باشد. لازم بذکر است که استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (۴) نیز در برخی استانداردها و چهارچوب‌های مفهومی گزارشگری مالی، به ارائه این گزارش همراه با صورت‌های مالی تاکید نموده است.

در همین راستای و همچنین به جهت شفافیت و کارایی بازار سرمایه، سازمان بورس و اوراق بهادار کشور در اجرای تبصره ۵ ماده۱۰ دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، «ضوابط تهیه گزارش تفسیری مدیریت (ناشران پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران)» که در تاریخ ۰۴/۱۰/۱۳۹۶ به تصویب هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده بود را از تاریخ ۰۹/۱۰/۱۳۹۶ لازم‌الاجرا نمود.

بنا به تعریف دستورالعمل ضوابط تهیه گزارش تفسیری مدیریت، گزارش تفسیری مدیریت یک گزارش توصیفی است که زمینه‌ای را برای تفسیر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی واحد تجاری فراهم می‌آورد. گزارش تفسیری مدیریت همچنین این فرصت را برای مدیریت فراهم می­ آورد تا به تشریح اهداف و راهبردهای خود جهت دست‌یابی به آن اهداف بپردازد. به‌طور معمول، استفاده ­کنندگان از اطلاعات ارائه شده در گزارش تفسیری مدیریت، برای ارزیابی چشم‌انداز واحد تجاری و ریسک‌های عمومی آن و همچنین موفقیت راهبردهای مدیریت برای دستیابی به اهداف تعیین شده، استفاده می‌کنند. گزارش تفسیری مدیریت، یک عنصر مهم در اطلاع‌رسانی به بازار سرمایه و همچنین مکمل و متمم صورت‌های مالی است.

اگر چه تمرکز خاص گزارش تفسیری مدیریت، به واقعیت‌ها و شرایط واحد تجاری بستگی دارد، اما این تفسیر باید شامل اطلاعاتی باشد که برای درک حداقل موارد ذیل ضروری محسوب می‌شوند:

الف) ماهیت کسب و کار؛

ب) اهداف مدیریت و راهبردهای مدیریت برای دستیابی به آن اهداف؛

پ) مهمترین منابع، ریسک‌ها و روابط؛

ت) نتایج عملیات و چشم‌اندازها؛ و

ث) مهمترین معیارها و شاخص‌های عملکرد که مدیریت از آن‌ها برای ارزیابی عملکرد واحد تجاری در مقایسه با اهداف اعلام شده استفاده می­ نماید.

شرکت‌های بیمه‌ای - بیمه‌گران - نیز مانند هر واحد اقتصادی دیگری به تجزیه و تحلیل نیاز دارد، تا امکان فراهم‌سازی تصمیم‌گیری‌ موثر و قضاوت آگاهانه را برای ذینفعان (حتی بیمه‌گذاران) مهیا نماید؛ هر چند برخی ابهامات زیر بنایی حسابداری در صنعت بیمه از جمله نمایش عملیات پیچیده در حساب‌ها و صورت‌های مالی، طبقه‌بندی نامطلوب حساب‌ها، عدم محاسبه بهای تمام شده هر رشته بیمه‌ای، عدم تفکیک حساب‌های مربوط به بیمه‌های زندگی و غیرزندگی و موارد از این قبیل هنوز در این صنعت پابرجا است، اما شرکت‌های مورد اشاره بیش از سایر واحدهای تجاری، عهده‌دار افشای اطلاعات مالی قابل فهم، به موقع و قابل اتکا خواهند بود.

شرکت‌های بیمه جهت تهیه گزارش تفسیری مدیریتی جامع و کارآمد از منظر استفاده‌کنندگان، نیاز به بررسی و تحلیل شرکت خود در دستیابی به موضوعات مهم و فراگیری دارند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

براساس قوانین و مقررات بیمه‌ای کشور، مأموریت صنعت بیمه کشور عبارت است از تولید و عرضه اطمینان برای چرخه فعالیت‌های اقتصادی در بخش‌های کشاورزی، صنعتی و خدماتی کشور و جریان زندگی آحاد مردم با حداکثر کیفیت و قیمت متناسب با آن به صورتی همه‌جانبه، مکفی و پایدار. باید دید صنعت بیمه به منظور دستیابی به چشم انداز صنعت بیمه کشور در افق ۱۴۰۴ اهداف کلان صنعت بیمه به مواردی چون کسب مقام اول در صنعت بیمه منطقه آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه)، تحقق شرایط تجاری و رقابتی برای صنعت بیمه کشور، بهره مندی دهک های پایین درآمدی از خدمات بیمه‌ای و تعادل در پوشش بیمه‌ای مناطق مختلف کشور، عرضه خدمات همه جانبه بیمه‌ای به خانوارها، بنگاه‌های اقتصادی و مشتریان خارجی به صورت آسان، سریع، مشتری‌مدار و ارزان، ارتقاء اعتماد عمومی نسبت به صنعت بیمه کشور، ارتقاء نظارت در صنعت بیمه کشور با تقویت نظارت بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بهره‌برداری مناسب صنعت بیمه از ظرفیت‌های اقتصادی کشور، توازن بیمه‌های اتکایی قبولی و اتکایی واگذاری با خارج از کشور، تقویت جایگاه صنعت بیمه در حفظ سرمایه های ملی دست یافته است یا خیر و سهم هریک از شرکت‌های بیمه در تحقق این اهداف به چه میزان بوده و چه اقداماتی در این خصوص صورت گرفته و تاثیر آن بر آینده این شرکت‌ها به چه میزان است؟

اشاره به قوانین و مقررات و سایر عوامل برون سازمانی موثر بر شرکت بیمه‌ای، قوانین بیمه‌ای، قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، احکام مالی بودجه سنواتی سال آتی و سایر قوانین مادر مانند قوانین مالیاتی (اعم از عملکرد و ارزش افزوده)، اقداماتی که صنعت در خصوص اخذ معافیت‌های مالیاتی بیمه‌های عمر و اشخاص صورت گرفته و یا در جریان می‌باشد. موضوعات مورد بحث و تاثیر گذار در رابطه با اجرای استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی نیز به تحلیل استفاده‌کنندگان و اخذ تصمیم کمک شایانی خواهد نمود.

اشاره به اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت و اولویت‌بندی آن‌ها برای یک دوره زمانی معقول آتی، برنامه شرکت جهت مواجهه با روندهای بازار و تهدیدها و فرصت‌های برآمده از آن روندها و نحوه اندازه‌گیری میزان موفقیت و دوره زمانی ارزیابی آن، برنامه توسعه محصولات یا خدمات جدید، پیش‌بینی چالش‌ها و ریسک‌های پیش‌رو برای دستیابی به اهداف فوق و برنامه توسعه محصولات یا خدمات جدید بیمه‌ای نیز در تحلیل‌های آتی کمک خواهد کرد.

استخراج شاخص‌ها و معیارهای عملکرد مربوط (اعم از مالی و غیرمالی)، برای ارزیابی پیشرفت در مقایسه با اهداف اعلام‌شده قبلی، شناسایی ریسک‌های پیرامون شرکت‌های بیمه به عنوان یک نهاد مالی خریدار ریسک و عنوان آسیب‌پذیری شرکت بیمه از پیامدهای منفی ریسک‌ها و نیز فرصت‌های بالقوه پیش‌روی شرکت از دیگر تحلیل‌های قابل درج در گزارش تفسیری مدیریت محسوب می‌شود.

گزارش تفسیری مدیریت باید اطلاعاتی درباره چشم‌انداز شرکت ارائه دهد. چنین اطلاعاتی، آینده را پیش‌بینی نمی‌کند، اما به جای آن، اهداف واحد تجاری و راهبردهای آن برای رسیدن به این اهداف را تعیین می‌نماید. در هر صورت چشم‌انداز و اطلاعات بااهمیت آینده‌نگر و تاکید بر عدم‌قطعیت جملات آینده‌نگر در گزارش تفسیری مدیریت مورد تاکید می‌باشد.

در پایان پیشنهاد می‌گردد که شرکت‌های بیمه ضمن مطالعه دقیق راهنمای بکارگیری «ضوابط گزارش تفسیری مدیریت»، نسبت به تشکیل کمیته‌ای متشکل از واحدهای مالی، فنی، فناوری اطلاعات، منابع انسانی، استراتژی و سایر واحدهای مرتبط اقدام و شخص یا اشخاصی جهت تدوین چک لیست خاص گزارش مورد اشاره، جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز، جمع‌بندی و در نهایت تهیه آن تعیین تا در مواعد مقرر نسبت به ارائه گزارش به مراجع ناظر مبادرت نماید. البته طراحی و ساخت این گزارش بصورت سیستمی و مبتنی بر پایگاه‌ داده‌های اطلاعاتی یکبار برای همیشه، به ذخیره انرژی و زمان اشخاص تعیین شده تهیه این گزارش کمک خواهد کرد.

۱) Management discussion and analysis

۲) Operating and financial review

۳) Management commentary

۴) International Financial Reporting Standards)IFRS)

حمید دیانت پی