عدم وجود متولی در صنعت آلومینیوم، بهانه است

به گزارش می متالز، واحدهای تولید شمش آلومینیوم (آلومینیوم اولیه) چیزی حدود 94 درصد از مصرف انرژی را در این صنعت به‌خود اختصاص می‌دهند. با توجه به فناوری‌های قدیمی‌تر موجود در کشور، به‌نظر می‌رسد ایران در تولید آلومینیوم در مقایسه با دیگر کشورها میزان مصرف انرژی بیشتری داشته باشد. با توجه به یارانه‌های دولت در صنایع و نیز فرآورده‌های نفتی و محدودیت‌های منابع سوخت فسیلی و آلودگی زیست محیطی و نیز رشد بالای مصرف انواع انرژی در ایران و نیز عدم کارآیی فنی و اقتصادی در مصرف این انرژی‌ها، مدیریت مناسب این مصرف امری لازم و ضروری است.

در کشور 3 تولیدکننده اصلی شمش آلومینیوم وجود دارد: ایرالکو با تولید حدود 230 هزار تن و تکنولوژی SY200، المهدی با تولید 110 هزار تن و تکنولوژی D18 و هرمزال با 148 هزار تن و تکنولوژی CD20. ظرفیت نسبتا پایین و عدم استفاده از تکنولوژی‌های روز منجر شده است تا صنعت کشور در شاخص‌های بهره‌وری انرژی، نمره پایینی را به خود اختصاص دهد. متخصصین بر این باورند که Smelter‌‌های آلومینیوم حدود 5/3 درصد از برق جهان را برای تولید شمش آلومینیوم مصرف می‌کنند.طی سالیان گذشته فرآیند مورد استفاده در تولید آلومینیوم از نظر تکنولوژیکی پیشرفت چندانی نکرده است و فرآیند مورد استفاده همچنان فرایند Hall–Héroult  است. صنایع بزرگ مانند سیمان و فولاد و آلومینیوم و نظایر آن‌ها در صنایع بالادستی نرخ رشد تکنولوژی خیلی بالایی را ندارند. در این بین امکان انجام تغییرات کوچک در طراحی برای کاهش هدر رفت انرژی و حرارت از دست رفته و  کاهش ولتاژ سلول‌های مورد استفاده در صنعت آلومینیوم وجود دارد.

فلزی با قابلیت بازیافت بالا

از سال 1886 تا کنون یعنی با گذشت بیش از 130 سال از زمان تولید و استخراج آلومینیوم بیش‌ از یک میلیارد تن از این محصول در دنیا تولید شده است. نکته قابل توجه آن است که امروز بیش از 75 درصد تولیدات 130 سال اخیر آلومینیوم با فرایند‌های مشخص مورد بازیافت قرار گرفته و هنوز در حال استفاده است. چنانکه پیش‌‎تر اشاره شد بیشترین مصرف انرژی در تولید آلومینیوم در بخش Smelter‌‌ها و در حوزه تولید شمش اتفاق می‌افتد. اما با عبور از این مرحله و رسیدن به مراحل بعدی در تولید و ساخت در صنایع پایین‌دستی آلومینیوم میزان مصرف انرژی بسیار کمتر می‌شود. نکته شایان ذکر دیگر آن است که برخلاف صنایع بالا‌دست، نرخ تغییر تکنولوژی در صنایع پایین‌دستی بسیار بیشتر است. 30 تا40 درصد از هزینه تولید آلومینیوم اولیه در دنیا به انرژی مصرف شده در آن برمی‌گردد. اما با توجه به ارزان بودن انرژی در کشور، مزیتی فوق‌العاده در این حوزه برای ایران وجود دارد که البته از آن به‌خوبی و به تمام معنی استفاده نمی‌شود.

استفاده از تکنولوژی‌های روز، جانمایی‌های درست و افزایش بهره‌وری نیروی انسانی سه ضلع مثلث در تولید آلومینیوم هستند که درنظر گرفتن این موارد در کنار انرژی ارزان موجود در کشور، باعث تولید محصولی با کیفیت و قابل عرضه در بازار جهانی می‌شود. عدم توجه درست به این سه ضلع باعث شده است تا ایران در مقایسه با کشورهای همسایه از رشد مناسبی برخوردار نباشد. به‌علاوه ممکن است این سوال پیش آید چرا میزان ظرفیت تولید آلومینیوم در ایران چیزی حدود 350 هزار تن است ولی در مقابل تولید این محصول در کشوری مثل امارات بیش از 5/2 میلیون تن است؟ یکی از مسائلی که باید به آن توجه شود آن است که تامین مواد اولیه آلومینیوم با محدودیت‌های خود همراه است. متاسفانه با تحریم کشور، آسیبی جدی به بدنه تولید آلومینیوم وارد شده است.

عوامل اولیه مورد نیاز در تولید

 ورود تکنولوژی‌های روز به صنعت آلومینیوم کشور مشکل و سرمایه بسیار بالایی را می‌طلبد. البته هزینه و سرمایه مورد نیاز برای ورود این تکنولوژی‌ها بسته به کشور وارد کننده متفاوت است. شایان ذکر است که بسیار از تکنولوژی‌ها می‌تواند باعث کاهش مصرف انرژی شود؛ اما باید توجه کرد که همین تکنولوژی می‌تواند اثرات اقتصادی نهایی منفی را به همراه داشته باشد. باید تمامی جوانب در این حوزه در نظر گرفته شوند. فدا کردن همه چیز برای یک موضوع اقتصادی، زیست محیطی و غیره، باعث دید تک بعدی و بروز مشکل در پیشرفت فرآیندها و رسیدن به اهداف نهایی می‌شود.