نقدی بر نگرش جامعه فنی به زمین‌لرزه‌های بزرگ با خسارت کم در مناطق پرجمعیت/ آسیب‌رسانی زلزله‌ها کمتر نشده، فقط تصاویر آسیب‌های سازه‌ای از سیاه‌ و سفید به دیجیتالی تبدیل شد

‌می‌متالز - اینکه چرا ما از زمین‌لرزه‌های بزرگ و کم خسارت در مناطق پر جمعیت درس نمی‌گیریم، سؤال اساسی است که محققان مطرح می‌کنند و یادآور می‌شوند اساسی‌ترین راه کاهش خسارات ناشی از زمین‌لرزه‌های نیرومند، تقویت نظارت فنی واقعی بر اجرای درست ساخت و ساز‌ها و بازخواست جدی از امضاکنندگان اسناد فنی-نظارتی هر سازه آسیب‌دیده از زمین‌لرزه است.

به گزارش می‌متالز، پژوهشگر لرزه‌زمین ساخت این سازمان بیان کرد: در جامعه علمی و فنی و گاه در میان برخی مسوولان اجرایی کشور پس از هر رخداد زمینلرزه‌ای آسیب‌رسان و تلخ، اغلب همایش‌هایی مبنی بر درس آموخته‌های زمین‌لرزه بم ایران یا قهرمان مرعش ترکیه یا... برگزار شده و متخصصان مختلف به بررسی جنبه‌های گوناگون آسیب‌های وارد آمده از این رخداد‌ها می‌پردازند.

شهریار سلیمانی‌آزاد، افزود: در مواجهه با چنین رویداد‌های طبیعی و از این رو گریزناپذیر، بدون تردید این امر اگر به شناسایی نقاط قوت و ضعف بشر بینجامد، بسیار ارزنده است به شرط آن که نتایج حاصل در طرح‌های توسعه و نیز بازسازی‌ها به کار گرفته شود.

وی تاکید کرد: عقلانی است که بشر اندیشمند از اشتباهات پیشین خود درس بیاموزد. در ایران، جامعه فنی بر پایه داده‌های لرزه زمین‌ساختی پیشتر آموخته و آزموده، قوانین ساخت و ساز ایمن و الزامی برای سازه‌های مناطق با آسیب‌پذیری لرزه‌ای را فراهم کرده است. ولی با این وجود، چرا همچنان تلفات و آسیب‌های حتی زمین‌لرزه‌های متوسط چشمگیر است. در حالی که در برخی مناطق لرزه‌خیز و پرجمعیت زمین، رخداد حتی زمین‌لرزه‌های بزرگ آسیب و تلفات چندانی در پی ندارد.

پژوهشگر لرزه‌زمین ساخت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور، راه‌حل اثربخش بشر هوشمند در کشور‌های لرزه‌خیزی همچون ژاپن، برای آسیب‌پذیری کمتر در رویارویی با زمین‌لرزه‌های نیرومند را در حفظ فاصله ایمن از سرچشمه‌های خطر و اجرای درست طراحی‌های مقاوم و مقرون به صرفه توسط نظارت فنی متعهدانه دانست و خاطر نشان کرد: به عنوان نمونه، در کشور ژاپن جدای از واکنش‌های تندی همچون هاراگیری یا خودکشی به دلیل شکست حیثیتی برخی مس‍وولان صنعت ساخت و ساز پس از تخریب سازه‌های مورد تایید آن‌ها در زمین‌لرزه‌ها، با توجه به تمرکز بیشتر آسیب‌ها در سازه‌های قدیمی‌تر که بر پایه آیین‌نامه‌های اولیه طراحی و ساخته شده بودند، به بازنگری دقیق و رفع کاستی‌ها در طراحی‌های جدید پرداخته می‌شود.

وی اضافه کرد: پس چرا ما به جای تمرکز بیشتر بر روی آموزه‌هایی از زمین‌لرزه‌های بزرگ و کم خسارت در مناطق پرجمعیت، در بیشتر موارد بر آموختن از آسیب‌هایمان آن هم به سبب کوتاهی در استفاده از داشته‌هایمان تاکید کنیم؟! ... سال‌هاست که رخداد زمین‌لرزه‌ها در مناطق تمرکز جمعیتی ما همواره با آسیب‌های سازه‌ای و تلفات زیاد همراه بوده و هست. گواه این موضوع عکس‌های به جا مانده از این زمین‌لرزه‌ها در دهه‌های گذشته است که تنها تفاوت آن‌ها پیشرفت در صنعت عکاسی است و بس.

به گفته وی، عکس‌های سیاه و سفیدی که در گذر زمان، رنگی و سپس دیجیتالی شدند، ولی آسیب‌های سازه‌ای زمین‌لرزه‌های دشت بیاض، طبس، رودبار، بم و اهر-ورزقان در مقایسه با بزرگای آن‌ها بیشتر شد، اما کمتر نشد!

سلیمانی آزاد افزود: بار‌ها تاکید کرده‌ام که با تقویت نظارت فنی واقعی، حلقه منطقی طراحی و اجرای درست ساخت و ساز‌های مناسب عملی می‌شود و این موضوع می‌تواند نقشی بنیادین در بیمه ابنیه در مخاطرات زمین‌شناختی ایفا کند. مسوولان نیز با پیگیری و بازخواست جدی از متعهدان و امضاکنندگان اسناد فنی-نظارتی هر سازه آسیب‌دیده از زمین‌لرزه، به شکلی کاملا منطقی در میان مدت نتیجه خواهند گرفت. انجام درست این کار گامی عملی برای توسعه پایدار در صنعت ساخت و ساز و نیز احقاق حق مردم به عنوان مخاطبان اصلی خواهد بود.

منبع: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور